"Ateist" rumuzunun kullanan - ve Ateist Forum sitesini adres gösteren, yani bu ideolojide hayli kıdemli ve iddialı gözüken - okurumuzla tartışmamız sürüyor. En son kendisi ateizmin bilim tarafından desteklenen bir düşünce olduğunu savunmuş, ben de, diğer bazı argümanlarla birlikte, "o zaman neden ateizmin en büyük beyinlerinden olan Flew, bu inancından döndü" diye sormuştum. "Ateist" okur şöyle cevap vermiş:

Antony Flew yeni çıkaracağı kitap öncesinde böyle bir dönüş yaparak kitap satışını heralde en azından 4-5 katına çıkarmıştır. Ayrıca yaşamının sonlarına yaklaşmışken böyle bir dönüş yapması da insanı düşündürüyor. Antony Flew ateizmden deizme dönmüşür. Bu doğru. Ama dünyada teizmden ateizme dönen milyonlarca kişi vardır. Bir ateistin teizme de değil deizme dönmesi sizi neden bu kadar sevindiriyor anlamıyorum. Dünyada hala milyonlarca ateist var. Antony Flew'un diğerlerine bir üstünlüğü olduğunu mu düşünüyorsunuz?... Bence hiç de önemli bir olay değil ateizmi bırakmış olması.

Burada "Ateist" okurun üç iddiası var; Flew'ün amacı kitap satışını artırmaktır, teist değil deist olmuştur ve zaten önemli bir adam da değildir, diyor. Böyle demekle de bize bir kez daha ateizmin ardında yatan dogmatizmi sergileme fırsatı veriyor. Bunu görmek için önce "Ateist" rumuzlu okurun meseleyi nasıl çarpıttığını görelim. Flew, Önemsiz Bir İnsan mı? "Ateist" okurumuz "Dünyada hala milyonlarca ateist var. Antony Flew'un diğerlerine bir üstünlüğü olduğunu mu düşünüyorsunuz?... Bence hiç de önemli bir olay değil ateizmi bırakmış olması" diyor, ama aslında durum hiç de öyle değil. Çünkü Flew herhangi bir ateist değil. Peki nasıl bir ateist? Biraz interneti karıştıran herkes bunu cevabını bulabilir: İngiltere'nin bu önde gelen felsefe profesörü, çok değil bir yıl öncesine dek çağımızın en önemli ateist düşünürlerinden biri sayılıyordu. "Presumption of Atheism" (Ateizm Varsayımı) adlı ünlü yaklaşımıyla, "varlığına dair ikna edici kanıtlar görmedikçe, bir Tanrı'nın varlığına inanmaya gerek yoktur" diyordu. Katıldığı ateizm-teizm tartışmalarında da bunu savunuyordu. Ama sonra Flew "ikna edici" kanıtlar görmeye başladı. 90'lı yıllardaki bir yorumunda "Big Bang kozmolojisi karşısında ateizmin savunmanın çok zor olduğunu itiraf etmeliyim" dediğinde, pek çok kişiyi şaşırtmıştı. 2004 yılında ise şöyle deyiverdi :

"Ateizmi gönüllü bir şekilde bırakıyorum... Evrenin bir İlk Neden ve Akıl tarafından yaratılmış olması gerek. Bir süper-Akıl'ı kabul etmenin, yaşamın kökeninin ve doğanın kompleksliğinin en iyi açıklaması olduğunu düşünüyorum."

Flew daha sonra kendisiyle yapılan bir röportajda, Akıllı Tasarım teorisyenlerinin yaklaşımını büyük ölçüde benimsediğini söyledi. Dahası, Tevrat'ta (ve Kuran'da) yer alan "Altı Günde Yaratılış" kavramına, İsrailli fizikçi Gerald Schroeder tarafından zamanın izafiyetinden yola çıkılarak getirilen yorumu da "çok etkileyici" bulduğunu belirtti. Kısacası Flew'un ateizmden dönmesi tek kelimeyle "büyük olay"dı. Zaten o nedenle tüm dünyada geniş yankı buldu. İşin ilginç yanı ise, "Ateist" okurumuzun bunu küçümsemeye çalışması; "bir ateistin teizme de değil deizme dönmesi sizi neden bu kadar sevindiriyor, anlamıyorum" demesi. Oysa ben "sevinmiyor", ama önemli bir gelişmeyi "bakın bu önemlidir" diye belirtiyorum. "Ateist" okurumuzun önemli olduğu açık olan bu gelişmeyi sırf dünya görüşüne aykırı geldiği için önemsizleştirmeye çalışması ise, hiç de ileri sürdüğü gibi objektif olmadığı izlenimini veriyor. Çok Satmak İçin mi? "Ateist" okurumuzun objektiflikten hayli uzak olduğu, söze "Antony Flew yeni çıkaracağı kitap öncesinde böyle bir dönüş yaparak kitap satışını heralde en azından 4-5 katına çıkarmıştır" diye girmesinden belli zaten. Böyle bir iddiaya karşı hemen sormak gerek: Nereden biliyorsunuz? Flew'un düşüncelerini mi okuyorsunuz uzaktan? Durum ilginç: Flew "bilimsel kanıtlar beni ateizmin yanlış olduğuna ikna etti" diyor. Ama ateist okurumuz "hayır, bu 'dönüş'ü daha çok kitap satıp para kazanmak için yapmış olmalı" diye hüküm veriyor. Sonra da "zaten çok yaşlanmış, bunamış olmalı" anlamına gelen imalarda bulunuyor. Acaba eğer Flew ünlü bir teist olsaydı da ateizme dönseydi, aynı yorumu mu yapacaktı? Yoksa "adam gerçekleri gördü" mü diyecekti? Sergilediği bu önyargı, "Ateist" okurumuzun gerçekleri olduğu gibi değil, görmek istediği gibi gördüğünü gösteriyor bize, bir kez daha... Teizm mi Deizm mi? "Ateist" okurumuzun üçüncü yanılgısı ise, Flew'un "teizme de değil deizme döndüğü"nde ısrar etmesi. Önce bu iki kavramı kısaca açıklayalım: Deizm, Tanrı'nın evreni ilk başta yarattığı, ancak daha sonra ona hiç bir müdahalede bulunmadığı görüşüdür. Teizm ise, Tanrı'nın evreni hem ilk başta yarattığı, hem de evrene müdahale ettiği, ona egemen olduğu görüşüdür. İslam, Hıristiyanlık ve Yahudilik, birer "teist" dindir. "Ateist" okurumuz "Flew olayı"nın çapını küçültmek için "teizme değil deizme döndü" diye ısrar ediyor, ama durum pek öyle değil. Internette Flew'un pozisyonunu tanımlamak için her iki terimin de kullandığına rastlayabilirsiniz. Ancak Flew'un "yaşamın kökeninin ve doğanın kompleksliğinin" açıklaması olarak "tasarım" argümanını makul görmesi, sadece evrenin başlangıcında değil, çok sonraları ortaya çıkan yaşamda da Yaratıcı'nın etkisini kabul ettiğini gösteriyor. Yani Flew'un pozisyonunu ifade etmek için teizm kavramı daha uygun. Zaten Philosophia Christi dergisinin editörü Gary R. Habermas'ın Flew ile yaptığı detaylı röportajın başlığı da şöyle: "My Pilgrimage from Atheism to Theism: An Exclusive Interview with Former British Atheist Professor Antony Flew". Yani, "Ateizmden Teizme Yolculuğum: Eski Ateist Profesör Anthony Flew ile Özel Bir Röportaj". Bir Davet... Tüm bunların üzerine "Ateist" okurumuz, "ama Flew Müslüman veya Hıristiyan olmadı ki" diye itiraz edebilir. Etti de zaten. Ancak mesele bu değil. Mesele, hayatı boyunca "ben sadece bilimsel kanıtları izlerim" diyen çok ünlü ve saygın bir düşünürün, onca yıl ateizmi savunduktan sonra, "ateizm yanlıştır, bir Tanrı vardır" demesi. Burada bir erdem görüyoruz: Hayatını ateizm üzerine kurmuş bir kişinin, yanlış olduğunu gördüğü anda, "ben yanılmışım" diyebilmesi... Ben de "Ateist" okurumuzu ve onunla paralel şekilde düşünen herkesi bu erdemi göstermeye davet ediyorum. Bu davetin ise amacı onları "yenmek" değil, onlara yardımcı olmak. Evet, inandıkları felsefe yenilgi üzerine yenilgi yaşıyor; ama kendilerini bundan sıyırıp objektif kılabilirlerse, yenilmiş değil aksine kazanmış olacaklar...